[ Pobierz całość w formacie PDF ]

poszukiwania prawdy i stawiania pytań podsuwa pierwszą odpowiedz
. Człowiek nie
podejmowałby poszukiwania czegoś, o czym nic by nie wiedział i co uważałby za
absolutnie nieosiągalne. Tylko perspektywa uzyskania odpowiedzi może go nakłonić
do postawienia pierwszego kroku. Istotnie, tak właśnie dzieje się zazwyczaj w
procesie badań naukowych. Jeśli naukowiec kierujący się jakąś intuicją zaczyna
szukać logicznego i sprawdzalnego wyjaśnienia określonego zjawiska, od samego
początku jest przekonany, że znajdzie odpowiedz
; stąd też nie zraża się
niepowodzeniami. Nie uważa owej pierwotnej intuicji za bezużyteczną tylko dlatego,
że nie osiągnął swojego celu; słusznie uznaje raczej, że nie udało mu się dotąd
znalez
ć właściwego rozwiązania.
Te same zasady muszą kierować także poszukiwaniem prawdy w dziedzinie
zagadnień ostatecznych. Pragnienie prawdy jest tak głęboko zakorzenione w sercu
człowieka, że gdyby musiał się go wyrzec, prowadziłoby to do kryzysu
egzystencjalnego. Wystarczy przecież przyjrzeć się codziennemu życiu, by dostrzec,
że każdy z nas zadaje sobie nieustannie pewne fundamentalne pytania, a zarazem
nosi w sercu przynajmniej zarys odpowiedzi na nie. Jesteśmy przy tym przekonani o
ich prawdziwości, w czym utwierdza nas również spostrzeżenie, że nie różnią się one
istotnie od odpowiedzi, do jakich doszło wielu innych. Oczywiście, nie każda poznana
prawda ma taką samą wartość. Jednakże całość osiągniętych rezultatów potwierdza,
że człowiek jest zasadniczo zdolny dotrzeć do prawdy.
30. Warto może teraz przyjrzeć się pokrótce tym różnym formom prawdy.
Najliczniejsze są te, które opierają się na dowodach bezpośrednio dostępnych lub
które można potwierdzić eksperymentalnie. Jest to rząd prawd występujących w
życiu codziennym i w sferze badań naukowych. Na innej płaszczyz
nie usytuowane sÄ…
prawdy natury filozoficznej, do których człowiek dociera dzięki zdolności
spekulatywnej rozumu. Istnieją wreszcie prawdy religijne, które w pewnej mierze
sięgają korzeniami także do filozofii. Są one zawarte w odpowiedziach, jakich różne
tradycje religijne udzielajÄ… na fundamentalne pytania27.
W odniesieniu do prawd filozoficznych należy wyjaśnić, że nie są one zawarte
wyłącznie w doktrynach zawodowych filozofów, które często zresztą okazują się
krótkotrwałe. Jak już powiedziałem, każdy człowiek jest w pewien sposób filozofem i
ma własne koncepcje filozoficzne, którymi kieruje się w życiu. W taki czy inny sposób
kształtuje swój światopogląd i udziela sobie odpowiedzi na pytanie o sens własnego
życia: w takim świetle interpretuje swoje osobiste doświadczenia i kieruje swym
postępowaniem. Tutaj właśnie powinniśmy postawić pytanie o więz
między prawdami
filozoficzno-religijnymi a prawdÄ… objawionÄ… w Jezusie Chrystusie. Zanim na nie
odpowiemy, wypada zastanowić się nad jeszcze jednym zjawiskiem, na które zwraca
uwagÄ™ filozofia.
31. Człowiek nie jest stworzony, by żyć samotnie. Rodzi się i dorasta w rodzinie, aby
póz
niej włączyć się swoją pracą w życie społeczne. Od dnia narodzin jest zatem
włączony w różne tradycje, przejmując od nich nie tylko język i formację kulturową,
ale także liczne prawdy, w które wierzy niejako instynktownie. W okresie wzrastania i
dojrzewania osobowości te prawdy mogą zostać podważone i poddane krytycznej
ocenie, która jest szczególną formą aktywności myślowej. Gdy jednak dokona się ten
proces, zdarza się, że człowiek ponownie przyjmuje te same prawdy, opierając się na
własnym doświadczeniu albo na rozumowaniu, które przeprowadził. Mimo to w życiu
człowieka nadal o wiele więcej jest prawd, w które po prostu wierzy, niż tych, które
przyjął po osobistej weryfikacji. Któż bowiem byłby w stanie poddać krytycznej
ocenie niezliczone wyniki badań naukowych, na których opiera się współczesne
życie? Któż mógłby na własną rękę kontrolować strumień informacji, które dzień po
dniu nadchodzą z wszystkich części świata i które zasadniczo są przyjmowane jako
prawdziwe? Któż wreszcie mógłby ponownie przemierzyć drogi doświadczeń i
przemyśleń, na których ludzkość zgromadziła skarby mądrości i religijności? Człowiek,
istota szukająca prawdy, jest więc także tym, którego życie opiera się na wierze.
32. Wierząc, człowiek zawierza wiedzy zdobytej przez innych. Można w nim dostrzec
znamienne napięcie: z jednej strony wydaje się, że wiedza oparta na wierze jest
niedoskonałą formą wiedzy, którą należy stopniowo udoskonalać, zdobywając
osobiście dowody na jej potwierdzenie; z drugiej zaś wiara w porównaniu ze zwykłym
poznaniem opartym na oczywistych dowodach jawi się często jako rzeczywistość
bogatsza o pewien ludzki wymiar, wiąże się bowiem z relacją międzyosobową i [ Pobierz całość w formacie PDF ]