[ Pobierz całość w formacie PDF ]

wyznaczaniu bezpiecznego posadowienia i kształtowania obiektu, jak właściwości nośne
utworów, kąt tarcia wewnętrznego, kąt naturalnego zsypu, optymalna wilgotność
zagęszczenia, moduł ściśliwości itp.
7.2.1. Skład granulometryczny
Jak już zasygnalizowano stosunkowo dużą ilość informacji można uzyskać na
podstawie prostej analizy składu ziarnowego (granulometrycznego) badanych utworów.
Znalazło to wyraz w opracowaniach naukowych z zakresu rekultywacji, gdzie skład
granulometryczny jest podstawowym elementem rozpoznawczym, a otrzymanym wynikom z
tego zakresu przypisuje się największą uwagę. W opracowanej przez prof. Skawinę
klasyfikacji gruntów dla potrzeb rekultywacji, utwory mogą maksymalnie otrzymać 60 %
wartości całej liczby bonitacyjnej (LB) wyłącznie za poprawny skład ziarnowy. Jeszcze
większe znacznie przypisuje składowi ziarnowemu %7łuławski, który wyłącznie na podstawie
tej jednej cechy ocenia aktywność glebotwórczą utworów. Można postawić pytanie, dlaczego
procentowy udział poszczególnych ziaren tworzących utwór ma w działalności
rekultywacyjnej tak duże znaczenie. Podanie kilku uzasadnień jest względnie proste:
Po pierwsze, większość utworów podlegających rekultywacji jest utworami
bezpróchnicznymi. Brak tej najważniejszej substancji, od której zależy przede wszystkim
żyzność naturalnych gleb, powoduje uzależnienie większości właściwości  surowych
utworów właśnie od składu ziarnowego. W zależności od procentowego udziału
poszczególnych frakcji ( a także od rodzaju minerałów wchodzących w ich skład) zależy
szereg cech. Z informacji  piasek luz
ny nawet przy małym doświadczeniu można stwierdzić,
że utwór ten zbudowany jest przede wszystkim z ziaren kwarcu, będzie cechował się znikomą
zawartością składników pokarmowych, miał małą sorpcję, dużą wodoprzepuszczalność itd.
Już tylko na tej podstawie, bez dodatkowych analiz, można podać te właściwości. Podobnie z
informacji  ił można wnioskować o dużej spoistości utworu utrudniającej uprawę, bardzo
niskiej wodoprzepuszczalności, dużej sorpcji, wysokich wartościach granic konsystencji itp.
Przy większym doświadczeniu można również, przynajmniej z pewnym przybliżeniem, podać
67
ogólne właściwości dla każdej grupy mechanicznej (dla każdego składu mechanicznego), a
tym samym uściślić zakres niezbędnych potrzeb analitycznych.
Po drugie skład granulometryczny danego utworu jest jego najbardziej stabilną
właściwością, nie ulegającą zmianie w długim horyzoncie czasowym, a zatem będzie on taki
sam w okresie sporządzania pierwszych opracowań jak i po kilkunastoletnim okresie
użytkowania. Inne cechy mogą w tym okresie ulec już znaczącym zmianom w wyniku
zastosowanych zabiegów czy zachodzących procesów.
Po trzecie, uziarnienie utworów decyduje o właściwościach gleby, która to cecha obok
stosunków wodnych i położenia w terenie (wystawa, nachylenie, rzez
ba) stanowi podstawowe
elementy siedliska. Od ich jakości zależy stopień żyzności siedliska (np. ubogie-suche,
żyzne wilgotne), do którego powinno się dostosować przede wszystkim odpowiedni dobór
gatunkowy, tym dokładniejszy gdy projektuje się roślinność trwałą.
Po czwarte, w zależności od składu granulometrycznego (często uproszczonego do
podziału utwory lekkie, średnie czy ciężkie) odnoszone są wartości graniczne zawartości
szeregu związków czy pierwiastków jak np. ocena zasobności przyswajalnych składników
pokarmowych czy stopnie skażenia gleb metalami ciężkimi.
Już nawet te krótkie uzasadnienia wskazują na potrzebę (można powiedzieć na
konieczność) oznaczenia dla każdego ocenianego utworu jego składu ziarnowego. By jednak
w pełni ocenić przydatność budowy ziarnowej danego utworu niezbędna staje się znajomość
stosowanych w Polsce klasyfikacji. Dla potrzeb gruntoznawczych, geologiczno-inżynierskich
obowiązuje klasyfikacja wg PN-86/B-02480, natomiast dla gleb stosowana była klasyfikacja
opracowana przez Polskie Towarzystwo Gleboznawcze zawarta w PN-78/9189-11, a także
nowa klasyfikacja zawarta w PN-R-04033. Podział utworów (na podstawie ich nazw)
dokonany wg różnych klasyfikacji nie może stanowić materiału do porównań, bowiem wyniki
oparte są na odmiennych założeniach (różnie zdefiniowane średnice dla poszczególnych
frakcji) jak i różnej zawartości procentowej tych frakcji. Gdy jednak dysponuje się wynikami
pełnych analiz można na podstawie tzw. krzywej uziarnienia, określić zawartość
poszczególnych frakcji i nazwać utwór w dowolnej, interesującej klasyfikacji. Posiadanie
umiejętności korzystania z różnych klasyfikacji w pracach rekultywacyjnych wynika z
konieczności posługiwania się wynikami zawartymi w szerokiej gamie dokumentacji, w
których te same utwory opisywane są wg podziału gruntoznawczego, (np. w dokumentacjach
geologicznych) innym razem wg podziału gleboznawczego np. w projekcie technicznym
określającym sposób przeprowadzenia nawożenia na poszczególnych utworach. Dla
przykładu podane są definicje poszczególnych frakcji dla dwóch najczęściej stosowanych
klasyfikacji: [ Pobierz całość w formacie PDF ]